Tôi còn nhớ như in, những ngày đầu xuân, gió căm căm rít từng hồi bên chái nhà, ngoài sân, cả nhà quây quần cùng nấu nồi thịt đông. Mẹ tôi dặn phải chọn thịt chân giò trước của con lợn vì thịt sẽ mềm hơn thịt ở hai chân sau.
Bố giúp mẹ làm sạch móng giò rồi chẻ đôi, xắt khẩu mía. Còn tôi thì lăng xăng bóc hành, mắt cay xè, tôi càng dụi mắt, mắt càng cay, nước mắt giàn giụa.
Nồi thịt đông không thể thiếu bì lợn. Độ keo dai của món thịt đông phụ thuộc vào lượng bì lợn. Mẹ thoăn thoắt xắt bì lợn thành từng miếng dài cỡ hai đốt tay, rồi tẩm ướp cùng thịt chân giò với gia vị mắm muối và hành khô băm nhuyễn.
Trong lúc chờ cho thịt ngấm gia vị, mẹ tỉ mỉ tỉa hoa từ những củ cà rốt. Những cánh hoa mềm mại màu vàng cam cứ theo tay mẹ rơi xuống rổ thành cả một vườn hoa. Mộc nhĩ, nấm hương ngâm nước cho mềm rồi thái sợi.
Mẹ là một đầu bếp cừ khôi của gia đình tôi, nên chỉ một nhoáng mọi thứ đã được chuẩn bị xong xuôi.
Mẹ bắc bếp, cho thịt vào nồi, đổ xăm xắp nước. Lửa bập bùng tỏa hơi nóng ấm áp ra mọi ngóc ngách của căn bếp nhỏ, chặn đứng những bước chân rón rén của làn gió bấc gào rít ở ngoài bậc thềm.
Tiếng củi nổ lép bép rất vui tai. Chờ nước sôi, mẹ mở vung, vớt hết bọt nổi bên trên, mẹ bảo: “Như thế nước thịt mới trong, thơm ngon!” rồi để lửa liu riu, chờ cho thịt và bì lợn chín mềm.
Phải là một người nội trợ đảm đang, khéo tay hay làm mới căn được thời điểm thịt chín mềm mà không nát nhừ. Mẹ cho mộc nhĩ, nấm hương thái sợi vào nồi thịt. Chỉ cần đun từ ba đến năm phút nữa là bắc xuống, rắc chút hạt tiêu cay nồng và đảo đều tay.
Hương thơm ngào ngạt hào phóng tỏa ra cả một khoảng trời tuổi thơ. Ấy là hương xuân, hương Tết, hương tình mẹ dành cho gia đình nhỏ. Dăm ba cánh hoa cà rốt được đặt vào lòng bát, múc thịt ra bát, để nguội là có ngay món thịt đông ngon đúng điệu.
Mẹ bảo nếu cầu kỳ cách nấu xưa, các cụ nhà ta thường đặt những bát thịt đông vào mâm, chờ sương lạnh buông xuống, đem đặt ra ngoài sân để món ăn hấp thụ được khí lạnh, sương giá của khoảnh khắc trời đất giao mùa mới có được tinh nguyên của vũ trụ!
Bữa cơm, bát thịt đông được úp vào lòng đĩa, cánh hoa cà rốt giữa phần thạch trong suốt tươi sắc cam. Miếng thịt thơm mềm, màu hồng nhạt, phần thạch trong tan chảy giữa chén cơm trắng như bông nóng hổi ngào ngạt khói.
Đưa lên miệng và thưởng thức vị ngọt ngào của thịt, vị cay nồng của tiêu, vị thơm giòn của mộc nhĩ, nấm hương, điểm thêm chút chua thanh của dưa hành muối để rồi những vị ấy cứ vấn vít nơi đầu lưỡi. Xuân với tôi chỉ giản đơn như thế!
Thịt đông là cái tên mà người xứ Bắc ai chẳng biết ngon và hấp dẫn dường nào. Có người thích thịt đông bởi miếng thịt mềm nhừ, hồng hồng, thơm vị hạt tiêu trong từng lớp đông sương trong vắt.
Có người lại thích cảm giác cắn miếng thịt đông lành lạnh mà ngọt lành quyện vào cơm nóng. Có người mê món ăn ấy là bởi mỗi năm chỉ được ăn có một mùa duy nhất. Và chỉ khi đông về, món thịt đông mới thực sự là thịt đông.
Để rồi ba mùa còn lại cứ nhung nhớ không nguôi đợi mùa giá rét, đợi gió bấc, đợi thịt nấu đông.
Chiều nay đi làm về muộn, lang thang giữa phố thị có làn gió lạnh thổi qua kẽ tay, lòng tôi nhớ nồi thịt nấu đông của mẹ quay quắt, Tết về gần lắm rồi!
