by 
Bát canh khoai tây hầm xương
Khi mùa cuối thu trẩy chút nắng vàng hây còn sót lại. Những gốc rạ lúa mùa được hong khô để đốt, làn khói cuộn tròn bay trên cánh đồng. Gốc rạ rất tốt dùng làm phân bón trồng khoai.
Mẹ tôi lấy bao khoai giống đã nhú mầm từ trong kho hợp tác. Những mầm xanh mới nhú chỉ chờ cắm đất vươn mình. Quê tôi thuộc vùng Kinh Bắc xưa nằm trải dài men theo dòng sông Đuống. Con sông chảy trôi cũng như người dân quê tôi chăm chỉ tảo tần.
Những luống khoai được cày tơi xốp đất, mẹ và các cô bác nông dân lấy chiếc cào sắt gom thành từng luống theo chiều dài thửa ruộng. Từng mầm khoai được đặt cách nhau chừng một sải tay.
Một chút đạm, lân, kali rắc xung quanh mầm khoai để cung cấp dưỡng chất, từng núm đất che mầm khoai núp dưới ánh mặt trời. Nước từ mương chảy vào ruộng vừa đủ để tưới ẩm từng mầm khoai be bé. Khoai từ đó bám rễ vào lòng đất, vươn mầm nhô lên đón tia nắng bình minh đầu tiên của đời cây. Khoai sinh sôi trên cánh đồng tươi tốt.
Mẹ cùng các bác nông dân ngày đêm miệt mài làm cỏ, tát nước cho khoai. Chẳng kể ngày đêm che chắn đủ dài, những màn sương buổi sáng rất độc. Sương làm khoai mềm nhũn rồi chẳng thể sinh sôi, từng dây khoai nằm ngả nghiêng héo rũ.
Thế mới biết người nông dân vất vả, trồng được khoai mất bao nhiêu công sức lo toan. Khoai đáp lại công người vun ven, cũng từng ngày trổ lá, ra hoa. Hoa khoai tây màu trắng như cánh bướm mùa xuân đậu trên khắp cánh đồng.
Ngày cuối đông giáp Tết khi cải ngồng ra hoa, cũng là lúc cây khoai tây rạc lá rũ xuống, những chùm củ dưới đất chuẩn bị được thu hoạch. Tôi cùng mẹ ra đồng bới khoai tây, củ khoai to bằng hai bàn tay úp vào nhau sẽ được chọn riêng để bán.
Những củ vừa vừa mẹ dành để ăn, còn những củ khoai nho nhỏ như quả bưởi non mẹ để dành làm giống. Cả một luống khoai màu vàng, tròn vạnh như quả trứng ngỗng trông thật đẹp mắt.
Thu hoạch khoai tây là niềm vui lao động và cũng là hy vọng cuộc sống của người dân quê tôi bao đời nay. Có một vụ khoai bội thu, mẹ tôi chẳng thấy vất vả dù giọt mồ hôi lấm tấm trên má mẹ lăn dài.
Khoai tây khi thu hoạch
Tết sắp đến rồi, quang gánh mẹ quẩy trên đôi vai. Mẹ tôi bán khoai nhịp nhàng bước chân lên phiên chợ Tết. Người bán người mua chen chúc, những củ khoai lăn lóc trong từng chiếc làn nhỏ người đi chợ mua về chuẩn bị nấu cỗ ngày xuân.
Buổi trưa tan tầm, phiên chợ quê đã vãn, gánh khoai mẹ hết thay thế bởi rất nhiều măng miến và lá dong.
Chiếc thúng nhỏ bằng tre như chất đầy cả mâm cỗ ngày xuân, nhìn mẹ vui mà tôi cũng thêm lòng phấn khởi. Trời chuyển mùa, vài chút nắng mùa đông không đủ ấm, cơn gió lành lạnh se, những cây mai, cành đào chen chúc nở rực bên đường tấp nập bán mua.
Ngày 30 Tết, bà tôi luộc bánh, bố tôi thái giò, bó nem, mẹ tôi nấu chè, nấu miến. Cả nhà ai cũng bận rộn bên mâm cơm Tất Niên.
Tôi đảm đương phần cạo khoai tây cho sạch, chiếc nạo lột bỏ phần da cóc, màu vàng tươi roi rói hiện ra. Tôi rửa sạch, xắt làm tư vuông vắn, tỉa thêm củ cà rốt hình bông hoa, từng miếng sườn heo bố tôi để trong xoong.
Tôi hào hứng làm món xương sườn hầm khoai tây. Một chút lửa lây rây, xương ninh nhừ trước, khoai cho vào sau, củi khô đun bếp sao cho khoai vừa chín mềm là được. Thêm chút hành thái lát nhỏ cùng vài cọng rau mùi, cả nhà bắc lên mâm, bát khoai tây hầm xương đượm thơm như mùa xuân gõ cửa.
Bao vất vả mẹ tôi vun trồng, giờ ngọt thấm lan tê đầu lưỡi. Vị khoai tây hơi bở, ăn lần đầu sẽ nhớ và muốn ăn thêm lần sau. Tôi gắp cho bà một miếng khoai mềm, răng bà rụng nhẹ nhàng móm mém. Mẹ gắp cho bố một miếng tình cảm chen hạnh phúc cười giòn. Cả nhà vui vẻ, râm ran bên câu chuyện đầu xuân.
Ngoài món hầm xương, khoai tây có thể chế biến thành nhiều món khác nhau như: làm bánh, hấp, luộc, chiên rán… tùy theo khẩu vị của mỗi người. Khoai thu hoạch đúng vào dịp Tết nên những củ khoai màu vàng, góp cùng bao hương vị cho món ăn.
Mẹ tôi hy vọng năm nào cũng mưa thuận gió hòa, mùa xuân đến, niềm vui tròn vành vạnh như củ khoai tây. Con cháu vui vầy bên bà tôi, câu chuyện món khoai tây trong mâm cơm ngày Tết. Bố đi làm xa miết, món ăn ngày Tết níu bước chân bố về tụ họp cùng cả nhà.
Trên bàn thờ, nụ cười của ông trong di ảnh vẫn như đang rất tươi. Ông ơi! Mùa xuân năm nay lại có bát canh khoai tây hầm xương, món ăn ông thích từ bao mùa trước, cả nhà phần ông! Tôi nghe bâng khuâng, từng giọt mưa xuân đậu mềm trên cành lá.
